Czym są potrzeby specjalne uczniów?

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wymaga szczególnej opieki pedagogicznej. Tacy uczniowie mogą mieć trudności w realizowaniu standardowego programu przewidzianego dla danej klasy. Aby mogli przyswajać wiedzę skutecznie i w odpowiednim tempie, konieczne jest wsparcie nauczycieli i zastosowanie pomocy dydaktycznych. Czym dokładnie są potrzeby specjalne uczniów i jak skutecznie wyjść im naprzeciw?

Kim są uczniowie z SPE?

Problemy edukacyjne mogą wynikać z dysleksji, dysortografii, dysgrafii, czy dyskalkulii (trudności w nazywaniu pojęć i rozumieniu relacji matematycznych). Mogą być również skutkiem różnego rodzaju zaburzeń emocjonalnych oraz trudności z komunikacją i adaptacją w grupie rówieśniczej. Specjalne potrzeby są niekiedy związane z zaniedbaniami środowiskowymi (np. dysfunkcją w rodzinie) lub problemami zdrowotnymi (dzieci z różnego typu chorobami przewlekłymi, które uniemożliwiają im regularną naukę). SPE dotyczą też uczniów niedowidzących, niedosłyszących, z niepełnosprawnością ruchową, czy z autyzmem. To także osoby niedostosowane społecznie lub takie, które są zagrożone takim niedostosowaniem.

Każdy uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wymaga wsparcia z innych powodów. Oznacza to, że dla każdego z nich należy zastosować indywidualne podejście. Warto pamiętać, że uczniowie SPE to także osoby o wybitnych zdolnościach, którym trzeba zapewnić warunki do intensywnego rozwoju.

Jak rozpoznać SPE u ucznia?

Uczniowie z SPE nierzadko mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię wystawioną przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Trzeba jednak pamiętać, że nie każde dziecko wymagające dodatkowej opieki będzie posiadało na to konieczne dokumenty.

W rozpoznaniu specjalnych potrzeb dużą rolę odgrywa czujność nauczycieli i pedagogów. Ewentualne diagnozowanie problemów powinno być konsultowane z rodzicami dziecka, a jeśli ukończyło ono 18 lat – właśnie z nim.

Jak w praktyce realizuje się specjalne potrzeby edukacyjne?

Jak wspomnieliśmy, indywidualne podejście do każdego ucznia jest kluczowe, by zapewnić mu maksymalny rozwój – na miarę możliwości, jakimi dysponuje. Ważne jest więc dokładnie poznanie dziecka i zidentyfikowanie problemów, z jakimi się mierzy. Im większą wiedzę na ten temat ma nauczyciel, tym łatwiej mu prowadzić ucznia.

Specjalne warunki dla ucznia z SPE tworzy się przez indywidualizację programu nauczania i sposobów przekazywania wiedzy. Materiał może być przerabiany dłużej, z większą liczbą powtórek lub koniecznością podzielenia go na mniejsze partie.

Niekiedy konieczne jest dostosowania szeroko rozumianego sposobu komunikacji z uczniem. Przykłady to używanie prostszego języka, wolniejsze mówienie, dodatkowe powtórki lub zachowanie dystansu w sposobie komunikowania się.

Jak wspierać rozwój uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?

Uczniowie SPE potrzebują różnych form wsparcia w przyswajaniu wiedzy. Wielu z nich sprawniej będzie radzić sobie, gdy do nauki włączone zostaną bodźce wzrokowe, słuchowe, lub ruchowe. W tym celu warto wykorzystać odpowiednie pomoce dydaktyczne – różnego rodzaju modele obrazujące dane zagadnienie, karty i plansze ćwiczeniowe, urządzenia emitujące światło i dźwięk, klocki i inne zabawki zaprojektowane specjalnie z myślą o rozwoju dzieci ze specjalnymi potrzebami.

Z kolei niektórzy uczniowie będą wymagali ograniczenia liczby bodźców i dostosowania metod koncentracji uwagi. Przykładem są dzieci z ADHD, które łatwo się rozpraszają. Szkoły i przedszkola korzystają często z rocznego typu zestawów do aktywności ruchowej.

Pomoce dydaktyczne dla dzieci z SPE

Przykładem pomocy dydaktycznej dla młodszych dzieci jest domek sensoryczny. Jest wykonany z miękkiej pianki, co daje maluchowi poczucie bezpieczeństwa. We wnętrzu takiego domku można zainstalować urządzenia emitujące muzykę i światło – to z kolei pozwala stymulować zmysły dzieci z zaburzeniami rozwoju. Domki mogą być wyposażone w dodatkowe zabawki i akcesoria wspierające rozwój sensoryczny (doświadczanie świata przez zmysły) lub redukujące stres. 

Inne przykłady pomocy dydaktycznych wspierających rozwój, to:

• klatki do terapii sensorycznej, kładki sensoryczne, ścianki i siatki wspinaczkowe,
• zestawy sensorycznych piłek, klocków, dysków,
• kolumny bąbelkowe z kolorowymi piłkami, tuby świetlne, 
• podświetlane panele, stoły,
• sensoryczne podłogi i ścieżki,
• baseny piankowe z piłeczkami. 

Oprogramowanie i zestawy multimedialne dla dzieci z SPE – kup z dofinansowaniem

Specjalne potrzeby edukacyjne podopiecznych to dla nauczycieli spore wyzwanie. Dużą rolę we wsparciu edukacji uczniów z SPE odgrywają zestawy ćwiczeniowe. Na rynku dostępne są zestawy dedykowane konkretnemu zagadnieniu, np. logopedii, dysleksji, czy niepełnosprawności intelektualnej. Składają się z różnego rodzaju plansz, kart do ćwiczeń, naklejek, a także ogromnej liczby ćwiczeń multimedialnych.

Szkoły i inne placówki mogą kupić oprogramowanie dedykowane uczniom ze specjalnymi potrzebami. Oprogramowanie SPE dostępne jest także w zestawach składających się z monitorów interaktywnych oraz programów dedykowanych konkretnym zagadnieniom (np. percepcji słuchowej, autyzmowi, problemom wychowawczym, logopedii, ADHD, dysleksji, czy kompetencji społeczno-emocjonalnych). 

Zakup pomocy dydaktycznych (dotyczy to także sprzętu i oprogramowania SPE) szkoły i placówki edukacyjne mogą kupić z rządowym dofinansowaniem w ramach programu „Aktywna Tablica”, a także innych inicjatyw związanych z wyrównywaniem szans edukacyjnych uczniów.